Η κρίση ξεκίνησε από τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου (sub-prime mortgaged loans). Αυτά είναι στεγαστικά δάνεια που δίνονται σε άτομα με κακό ιστορικό αποπληρωμής. Τα στεγαστικά δάνεια, όπως όλα τα δάνεια, έχουν δύο όψεις: για τον δανειολήπτη/ιδιώτη είναι μια μορφή χρηματοδότησης (αποκτά πρόσβαση σε λεφτά) ενώ για τον δανειοδότη/τράπεζα είναι μια μορφή επένδυσης (αυξάνει το κεφάλαιό του από τους τόκους). Όπως συνηθίζεται εδώ και καιρό, οι δανειοδότες στεγαστικών στις ΗΠΑ δεν κρατούσαν τα δάνεια για τον εαυτό τους, αλλά αμέσως τα πουλούσαν σε επενδυτικές τράπεζες. Στην ουσία, πουλούσαν την επένδυσή τους σε κάποιον άλλο για ένα αντίτιμο, κι έτσι ξεμπέρδευαν από το ενδεχόμενο ρίσκο μη αποπληρωμής. Οι επενδυτικές τράπεζες «πακετάριζαν» τα επιμέρους μεμονωμένα δάνεια σε ένα καινούργιο προϊόν (mortgage backed security), το οποίο στη συνέχεια μεταπωλούσαν σε επενδυτές. Αυτοί μπορεί να ήταν άλλες τράπεζες που, με τη σειρά τους, και εν μέρει εξαιτίας της ανάπτυξης στην αγορά των παραγώγων[1], πακετάριζαν τα MBO μαζί με άλλα δάνεια και «κατασκεύαζαν» επενδυτικά προϊόντα που λέγονται collateralized loan obligations τα οποία διέθεταν σε αμοιβαία κεφάλαια, ασφαλιστικά ταμεία κι άλλους τελικούς επενδυτές.
Πέρσι, οι δανειοδότες των αρχικών στεγαστικών δανείων, από υπερβολική σιγουριά ή και απληστία, είχαν χαλαρώσει τα κριτήρια δανεισμού με αποτέλεσμα φέτος πολλοί δανειολήπτες να μην μπορούν να αποπληρώσουν τις δόσεις. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό το ρίσκο της μη αποπληρωμής δεν το έφερε πια η τράπεζα που έδωσε το αρχικό στεγαστικό δάνειο, αλλά - μέσω της παραπάνω διαδρομής - προσαρτήθηκε σε πολλά επενδυτικά χαρτοφυλάκια, όπως της AIG και της Lehman Brothers.
Η φούσκα των subprime πλήττει πολλούς μεγάλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Όσοι δεν κατέρρευσαν ή δεν εξαγοράστηκαν ήδη, είδαν την τιμή της μετοχής τους να κατρακυλά. Υπό το φόβο κι άλλων τραπεζικών καταρρεύσεων, οι τράπεζες διστάζουν να δανείσουν η μια την άλλη και τα διατραπεζικά επιτόκια έχουν εκτοξευθεί (θα σου δανείσω λεφτά μόνο με πολύ μεγάλο τόκο, γιατί αν καταρρεύσεις αύριο δεν θα τα πάρω ποτέ πίσω). Η δυσλειτουργία αυτή του τραπεζικού συστήματος δυσχεραίνει τη χρηματοδότηση των άλλων επιχειρήσεων κι αυτό έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία.
[1] Παράγωγα χρηματιστηριακά προϊόντα (derivative products): Περίπλοκα χρηματιστηριακά προϊόντα που αναπτύχθηκαν για τη μεταφορά/διαχείριση χρηματοοικονομικού ρίσκου αλλά χρησιμοποιούνται και για επενδυτικούς σκοπούς. Η αξία τους αποτιμάται με πολύπλοκα μαθηματικά μοντέλα. Ονομάζονται έτσι γιατί η τιμή τους παράγεται από την τιμή ενός άλλου, υποκείμενου προϊόντος. Παράδειγμα ενός τέτοιου προϊόντος είναι το προθεσμιακό δικαίωμα αγοράς (call option) μιας μετοχής σε μια συγκεκριμένη τιμή. Ένα τέτοιο προϊόν συναλλάσσεται στην αγορά και η τιμή του μεταβάλλεται, είναι δε συνάρτηση του υποκειμένου (της τιμής της μετοχής δηλαδή), της διάρκειας της προθεσμίας, της τιμής αγοράς (strike), του επιτοκίου βάσης και της μεταβλητότητας (volatility) της μετοχής. Χαρακτηριστικά, το παραπάνω προϊόν θεωρείται απλό (plain vanilla option), σε αντίθεση με άλλα (exotic options) που είναι πολύ πιο περίπλοκα! Εκτός από τις αγορές μετοχών, τα παράγωγα έχουν εφαρμογή σε όλες τις άλλες αγορές (ομόλογα, επιτόκια, συναλλάγματα, πιστωτικές αγορές κλπ).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου