Βιτρούβιος

Ο Βιτρούβιος ήταν Ρωμαίος αρχιτέκτων, μηχανικός και συγγραφέας που έζησε τον 1ο αιώνα π.Χ. Για τη ζωή του υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες, ούτε ακριβή στοιχεία γέννησης και θανάτου, ούτε και το ακριβές όνομά του είναι γνωστά. Οι ερευνητές φαίνεται να συμφωνούν στο όνομα Vitruv ή Vitruvius Maximus, ενώ τα ονόματα Marcus και Pollio είναι αμφιλεγόμενα. Τα περισσότερα στοιχεία για τη ζωή του Βιτρούβιου προκύπτουν από τα ίδια τα γραπτά του και γι' αυτό πρέπει να είναι αξιόπιστα.

Ο Βιτρούβιος γεννήθηκε πιθανόν στη δεκαετία 80-70 π.Χ. στην Καμπανία ως ελεύθερος Ρωμαίος. Από το γεγονός ότι δεν έχει αναφερθεί πουθενά ο θάνατός του, ο οποίος πρέπει να συνέβη περί το έτος 10 π.Χ., συμπεραίνεται ότι ο σημαντικός αυτός δημιουργός της Αρχαιότητας δεν πρέπει να ήταν ευρύτερα γνωστός στη ρωμαϊκή κοινωνία. Στα νεανικά του χρόνια εκπαιδεύτηκε στην Αρχιτεκτονική, η οποία εκείνη την εποχή περιελάμβανε και τα αντικείμενα του μηχανικού. Στα χρόνια του ρωμαϊκού εμφυλίου πολέμου εργάστηκε υπό τις διαταγές του Γάιου Ιούλιου Καίσαρα ως υπεύθυνος για τις πολεμικές μηχανές και συνόδευε το στρατό στην Ισπανία, τη Γαλατία και τη Βρετανία. Μετά τη δολοφονία του Καίσαρα το έτος 44 π.Χ. παρέμεινε ο Βιτρούβιος στην ίδια θέση υπό τον Οκταβιανό Αύγουστο μέχρι το έτος 33 π.Χ. Στη συνέχεια εργάστηκε ως αρχιτέκτων και μηχανικός στη δημιουργία του δικτύου ύδρευσης της Ρώμης και κατά την εργασία του αυτή εισήγαγε νέα πρότυπα για διαστάσεις και συστήματα σωλήνων. Σημαντικό αρχιτεκτονικό έργο του είναι η οικοδόμηση της Βασιλικής (=δημόσιος χώρος συναθροίσεων) στην πόλη Fanum Fortunae, το σημερινό Fano στην Αδριατική.

Σε μεγαλύτερη ηλικία άρχισε ο Βιτρούβιος να συγγράφει και ζούσε από μια σύνταξη που του χορήγησε ο αυτοκράτωρ Οκταβιανός Αύγουστος για να διατηρήσει την ανεξαρτησία του. Στα χρόνια μεταξύ 33 και 22 π.Χ. δημιουργήθηκε το έργο του «De architectura libri decem» (=Δέκα βιβλία περί Αρχιτεκτονικής), το οποίο είναι αφιερωμένο στον αυτοκράτορα. Φαίνεται δε να είναι και το μοναδικό σύγγραμμα του Βιτρούβιου ή το μοναδικό που διασώθηκε. Τα έτη συγγραφής αυτών των βιβλίων προκύπτουν από τα περιγραφόμενα δημόσια τεχνικά έργα της Ρώμης, των οποίων το έτος κατασκευής είναι γνωστό από άλλες πηγές. Αντικείμενο μελέτης και περιγραφής σ' αυτά τα βιβλία είναι η πολεοδομία, η αρχιτεκτονική και τα έργα μηχανικού της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής, όπως τα γνώρισε ο συγγραφέας. Στα αντικείμενα του βιβλίου περιέχονται, πέρα από τα συνήθη αρχιτεκτονικά θέματα, θεωρήματα του Πυθαγόρα και του Πλάτωνα, την υδροστατική αρχή του Αρχιμήδη, τις τοπογραφικές μεθόδους του Ερατοσθένη και του Αρχύτα, καθώς επίσης μελέτες για τη μέτρηση του χρόνου, τις οικοδομικές και πολεμικές μηχανές, τους υδροτροχούς, την εκπαίδευση των Αρχιτεκτόνων κ.ά.

Το σύγγραμμα του Βιτρούβιου για την Αρχιτεκτονική είναι το μοναδικό αρχαίο έργο που διασώθηκε γι' αυτό τον επιστημονικό τομέα και, σύμφωνα με τη μαρτυρία του ίδιου συγγραφέα του, το πρώτο στη λατινική γλώσσα. Ως πηγές αναφέρει δε ελληνικά αρχιτεκτονικά συγγράμματα, τα οποία δεν έχουν διασωθεί. Πρόκειται για ένα διδακτικό βιβλίο με λογοτεχνικές αρετές, το οποίο επηρέασε όλο το Μεσαίωνα και χρησιμοποιείτο ακόμα κατά την Αναγέννηση. Στη νεότερη εποχή έφτασε αυτό το σύγγραμμα από το παλαιότερο γνωστό αντίγραφό του τού 9ου αιώνα μ.Χ. Μέχρι το 15ο αιώνα δημιουργήθηκαν άλλα 50 περίπου χειρόγραφα αντίγραφα που έχουν διασωθεί ως μεταφράσεις του λατινικού συγγράμματος στα γαλλικά, γερμανικά, αγγλικά και ιταλικά. Στη συνέχεια υπήρξαν και εκτυπωμένες εκδόσεις αυτού του συγγράμματος.